Problem z zajściem w ciążę

Przyczyny trudności z zajściem w ciążę

Jeśli chcesz zajść w ciążę, ale mimo prób nie doszło jeszcze do zapłodnienia, zapewne zaczynasz się martwić. Specjaliści uspokajają jednak, że w większości przypadków nie ma powodu do obaw. Wiele zależy od tego, jak długo starasz się o dziecko. U około 80% par dochodzi do poczęcia po sześciu miesiącach starań, a odsetek ciąż wynosi aż 90% po 12 miesiącach prób. Te dane odnoszą się do par, które w każdym miesiącu w stosownym momencie uprawiały seks bez zabezpieczenia. Jeśli próbujesz zajść w ciążę od mniej niż sześciu miesięcy i nie zawsze uprawiasz seks w czasie owulacji, daj sobie trochę czasu i kontynuuj starania. Jeżeli jednak bezowocne próby trwają już 6-12 miesięcy, wiele wskazuje na problemy z niepłodnością. Za trudności z zajściem w ciążę może odpowiadać wiek.

Kobiety po 35 roku życia i mężczyźni po 40 mogą napotkać więcej problemów z poczęciem niż osoby młodsze. W przypadku kobiet ma to związek z faktem, że wraz z wiekiem zmniejsza się częstotliwość owulacji i jej jakość. Nawet jeśli kobieta ma owulację w każdym miesiącu, jej jajeczka i hormony mogą nie być już wystarczająco dobrej jakości, by doszło do zapłodnienia. Także mężczyźni mogą mieć problemy z płodnością. Według danych statystycznych u 20-30% par to mężczyzna jest odpowiedzialny za trudności z poczęciem. Problem może mieć swoje źródło w nieregularnej owulacji u kobiet. Ta przypadłość dotyka nawet 25-30% pań, które nie mogą zajść w ciążę. Wiele kobiet ma także problem z zablokowanymi jajowodami, endometriozą lub wadami budowy macicy. Niekiedy niepłodność jest spowodowana chorobą, na przykład niezdiagnozowaną cukrzycą lub chorobą tarczycy. Również niezdiagnozowane choroby przenoszone drogą płciową mogą utrudniać zajście w ciążę. W przypadku 25-30% par zmagających się z niepłodnością jej przyczyna pozostaje nieustalona.

Zablokowane jajowody

Jajowody to cienkie rurki po obu stronach macicy, które prowadzą dojrzałe jajo z jajników do macicy. W wyniku zablokowania jajowodów jajo nie może przedostać się do macicy. Ten problem występuje u 40% kobiet dotkniętych niepłodnością. Jeżeli jednak zablokowany jest tylko jeden jajowód, ciąża jest możliwa. Czasami jajowody są zablokowane tylko częściowo. Wówczas istnieje ryzyko tak zwanej ciąży pozamacicznej. Najczęstszą przyczyną zablokowania jajowodów jest zapalenie narządów miednicy mniejszej. Choroba jest zwykle wynikiem chorób przenoszonych drogą płciową. Zablokowanie jajowodów może mieć miejsce również na skutek chlamydii lub rzeżączki, infekcji macicy spowodowanej aborcją lub poronieniem, pękniętego wyrostka robaczkowego, dawnej operacji na podbrzuszu, wcześniejszej ciąży pozamacicznej, operacji na jajowodach lub endometriozy. Zablokowane jajowody z reguły nie wywołują żadnych objawów. Jedna z odmian tej przypadłości może powodować ból w podbrzuszu i nietypową wydzielinę z pochwy, ale te symptomy nie występują u każdej kobiety.

Endometrioza a ciąża

Endometrioza to choroba, która objawia się formowaniem i rośnięciem tkanki wyściełającej macicę poza macicą. Te narośle mogą powodować ból i niepłodność nawet u połowy kobiet dotkniętych endometriozą. Komórki endometrium znajdujące się poza macicą reagują na hormony w taki sam sposób jak w macicy. Tkanka staje się grubsza, by przyjąć embrion, a gdy nie dochodzi do zapłodnienia, nadmiar komórek rozpada się i jest usuwany podczas miesiączki. U chorych na endometriozę tkanka endometrium poza macicą również zyskuje na grubości, złuszcza się i krwawi, jednak nie może być usuwana przez pochwę. W rezultacie tkanka kumuluje się i powoduje powstawanie blizn, cyst i zrostów. Narośle występują zwykle w okolicy miednicy, na jajnikach lub w ich pobliżu. Kobiety z endometriozą zmagają się zazwyczaj z bolesnymi miesiączkami i odczuwają ból podczas stosunków płciowych. U części chorych nie pojawiają się jednak żadne niepokojące sygnały, a o chorobie dowiadują się po diagnozie niepłodności.

Endometrioza jest odpowiedzialna za około 30% przypadków niepłodności, ale nie każda kobieta dotknięta tą chorobą ma problemy z zajściem w ciążę. Co ciekawe, ciąża może pomóc w łagodzeniu objawów choroby i spowolnieniu jej rozwoju. Nie do końca wiadomo, jaki jest związek pomiędzy endometriozą a niepłodnością. Dotychczas ustalono, że narośle wokół jajowodów mogą utrudniać przedostanie się jaja do jajowodów. Jeżeli objawy endometriozy mają miejsce w jajniku, choroba może uniemożliwić owulację. Tkanka endometrium może formować się wewnątrz jajowodów i blokować spotkanie jaja i spermy. Co więcej, ze względu na ból podczas stosunku nasilający się podczas owulacji część par może zrezygnować ze współżycia w tym czasie i tym samym zmniejszyć swoje szanse na poczęcie.

Niepłodność mężczyzn

Przyczyny niepłodności najłatwiej jest wykryć u mężczyzn. Powód kłopotów z poczęciem dziecka może być banalny – np. żylaki powrózka (a powrózek to taka „autostrada”, którą plemniki wydostają się z jądra). Takie żylaki lekarz potrafi wykryć przez badanie palpacyjne (czyli wyczuć palcami). Żylaki powodują miejscowe podwyższenie ciepłoty ciała. Wysoka temperatura powoduje zaś, że plemniki albo giną, albo są mało ruchliwe i nie są w stanie zapłodnić komórki jajowej. Żylakom łatwo zaradzić – usuwa się je operacyjnie.
Może się również okazać, że przyczyną problemu jest zbyt niski poziom testosteronu i pochodnych tego hormonu. Mężczyźnie podaje się wówczas odpowiednią dawkę testosteronu w tabletkach lub w zastrzykach. Stosuje się również inne leki, np. antyestrogeny (tzn. takie sztuczne hormony, które blokują działanie estrogenów) lub analogi GnRH (czyli leki syntetyczne, które działają tak jak naturalne hormony).
Kolejną przyczyną może być nieprawidłowa struktura nasienia. Zdarza się, że plemników w nasieniu jest za mało, są one mało ruchliwe, w ogóle się nie ruszają, albo mają nieprawidłową budowę. Takie nasienie można poprawić – np. zagęścić lub odseparować plemniki o nieprawidłowej budowie. Jeśli partnerka jest zdrowa i płodna, takie ulepszone nasienie można jej wstrzyknąć do jamy macicy i w ten sposób doprowadzić do poczęcia. Jeśli jednak i kobieta ma problemy z płodnością, wówczas ulepszone nasienie jest wykorzystane przy zapłodnieniu in vitro.
Poprawianie nasienia i zapłodnienie in vitro nie zawsze są konieczne. Czasem jądra nie produkują dobrych jakościowo plemników, bo są po prostu przegrzane – mężczyzna nosi na przykład zbyt ciasną bieliznę z tworzyw sztucznych albo pracuje jako hutnik. Narażeni są na to również kierowcy. Dlaczego? Bo po pierwsze jeżdżą w spodniach. Po drugie przez wiele godzin siedzą w tej samej pozycji: na miękkim fotelu ze ściśniętymi udami, bo takie właśnie ułożenie nóg jest wymuszone rozmieszczeniem pedałów. Dochodzi wówczas do przegrzania worka mosznowego i jąder. Jeśli wyeliminuje się przyczyny bezpłodności, po ok. 80 dniach (mniej więcej tyle trwa produkcja i dojrzewanie plemników), mężczyzna może być znów płodny.
Problemy z płodnością mogą być również konsekwencją stanów zapalnych gruczołu krokowego (prostaty), cewki moczowej lub pęcherzyków nasiennych (takich przechowalni plemników). Na skutek infekcji plemniki mogą ulec uszkodzeniu. Takie przypadłości można z powodzeniem leczyć odpowiednio dobranymi antybiotykami.
Zdarza się, że infekcja prowadzi do takich uszkodzeń w jądrach, że nie wytwarzają one plemników. Jednak i wtedy jest szansa na potomstwo, jeśli tylko w jądrze pozostały struktury produkujące plemniki, tzw. prekursory plemników zawierające materiał genetyczny. Jeśli w jądrach nie ma plemników, to za pomocą biopsji można z nich pobrać prekursory i właśnie nimi zapłodnić in vitro komórkę jajową.
Jeśli w jądrach nie ma prekursorów plemników, to mężczyzna jest bezpłodny. Przy obecnym stanie wiedzy nie można mu pomóc.

Najczęstsze problemy z zajściem w ciążę.